Cây Thốt nốt – Biểu tượng văn hóa của người Khmer

Cây Thốt nốt – Biểu tượng văn hóa của người Khmer

Đối với người Khmer, thốt nốt không phải là một loài thực vật thuần túy mà là một loại cây đặc biệt, có tính biểu trưng rất cao. Do vậy, sẽ không có gì ngạc nhiên khi thấy cây thốt nốt luôn hiện hữu và là một phần không thể tách rời trong đời sống của người Khmer.

          Ở nước ta, không rõ loài cây này có từ bao giờ, nhưng trong mắt người Việt Nam cây thốt nốt luôn được xem là một biểu tượng văn hóa đi kèm với người Khmer. Bởi khi xét ở nhiều phương diện, cây thốt nốt không chỉ tượng trưng cho tâm hồn, tính cách của người Khmer, mà nó còn tượng trưng cho văn hóa của họ.

          Có thể nói, trong đời sống thường nhật người Khmer chưa bao giờ tách khỏi cây thốt nốt. Từ nó, người ta có thể làm ra rất nhiều sản phẩm độc đáo góp phần cải thiện không nhỏ đời sống như: bánh thốt nốt, đường thốt nốt, chè thốt nốt, đũa thốt nốt, rổ thốt nốt, quạt thốt nốt,…Ngoài các sản phẩm trên, cây thốt nốt còn được xem là biểu tượng cho đức tính nhẫn nại, chịu khó của người Khmer. Họ thường sống ở những cụm đất cao (đất dòng) khô cằn và kém màu mỡ. Tuy nhiên, cho dù quanh năm phải làm trên cánh đồng cháy nắng, mùa màng thất bát nhưng họ luôn cần mẫn với những gì thiên nhiên ban tặng, chấp nhận cải tạo nó để cuộc sống tốt đẹp hơn và hài lòng với cuộc sống của mình. Trong khi đó, dù đất đai khô cằn, khí hậu khắc nghiệt nhưng cây thốt nốt vẫn vươn cao không ngại, chung thủy với vùng đất mình đang sống, vẫn cho trái ngọt, che chở và gắn bó với người Khmer từ thế hệ này sang thế hệ khác.

          Bề ngoài thân cây xù xì, gai góc nhưng có lá tròn, xòe ra xanh mướt làm toát lên vẻ đẹp hết sức mộc mạc, đơn sơ, điều này làm ta liên tưởng đến tính cách của người dân Khmer chân chất, đơn giản nhưng lại vô cùng thân thiện, không chú trọng lắm đến hình thức bên ngoài, nét đẹp của họ thường được bộc lộ từ bên trong, giúp người như giúp bản thân, không câu nệ từng lời ăn tiếng nói,…tất cả tạo nên vẻ đẹp giản dị, chất phác, một tâm hồn trong sáng là cái cốt lõi của mỗi con người Khmer. Đó là một đức tính quý báu mà ai cũng phải nể phục và tôn trọng.

          Từ những yếu tố trên cho thấy cây thốt nốt có vị trí rất đặc biệt đối với người Khmer. Đó là một hình tượng mà dường như đã cô đọng được những nét cốt lõi nhất trong văn hóa của một dân tộc. Tin tưởng rằng, dù có thế nào đi nữa, cây thốt nốt vẫn luôn là một biểu tượng văn hóa tồn tại mãi mãi trong lòng đồng bào dân tộc Khmer.

Nguyễn Dũng